Οι πράξεις που απαλλάσσονται από το φόρο στο εσωτερικό της χώρας, αφορούν κυρίως τις υπηρεσίες που έχουν σχέση με την υγεία, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την κοινωνική πρόνοια, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και ασφαλιστικές εργασίες κ.ά.

Οι εν λόγω απαλλαγές της παραγράφου 1 του άρθρου 22 του Κώδικα Φ.Π.Α. μπορούν να διαχωριστούν σε δύο κατηγορίες:

• τις απαλλαγές γενικού συμφέροντος, οι οποίες αποσκοπούν στη διατήρηση των τιμών καταναλωτή σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα, σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, πολιτισμού κλπ (περιπτώσεις α’ έως και ιη’)
• τις λοιπές απαλλαγές, οι οποίες αφορούν δραστηριότητες όπως χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές εργασίες, υπηρεσίες τυχερών παιγνίων, μισθώσεις ακινήτων, παραδόσεις παλαιών ακινήτων ή ακινήτων σε δικαιούχους απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης κατά την απόκτηση πρώτης κατοικίας κλπ (περιπτώσεις ιθ’ έως και λδ’).

Σημειώνεται ότι οι περισσότερες από αυτές τις πράξεις απαλλάσσονται από το Φ.Π.Α. χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών. Από τον  «κανόνα» αυτόν, εξαιρούνται:

(α) η παροχή υπηρεσιών και η παράδοση αγαθών που απαλλάσσονται από το φόρο, σύμφωνα με τις διατάξεις των περιπτώσεων λ’ και λγ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 22  (Κώδικας Φ.Π.Α. άρθρο 30.2.β’) και

(β) οι εργασίες που απαλλάσσονται από το φόρο, σύμφωνα με τις διατάξεις των περιπτώσεων ιθ’, κ’, κα’, κγ’, κδ’ και κε’ της παραγράφου 1 του άρθρου 22  εφόσον ο λήπτης είναι εγκαταστημένος εκτός της Κοινότητας ή οι εργασίες αυτές συνδέονται άμεσα με αγαθά που εξάγονται σε χώρα εκτός της Κοινότητας (Κώδικας Φ.Π.Α. άρθρο 30.2.δ’),

Παρακάτω ακολουθεί – μη εξαντλητική – παράθεση και σύντομη ανάλυση των σημαντικότερων πλευρών (εύρος, βασικές προϋποθέσεις) κάθε μιας από τις σχετικές απαλλακτικές διατάξεις – συμπεριλαμβανομένου, σε ορισμένες περιπτώσεις, και του πότε αυτές δεν εφαρμόζονται. Σε κάθε περίπτωση, οι φορολογούμενοι παρακαλούνται να ανατρέχουν, στις οικείες ισχύουσες αποφάσεις και εγκυκλίους, οι οποίες αποτυπώνουν και τη μόνη επίσημη θέση της Φορολογικής Διοίκησης.

1. Απαλλάσσονται από το φόρο:

α) η παροχή υπηρεσιών από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛ.ΤΑ.) και η παρεπόμενη των υπηρεσιών αυτών παράδοση αγαθών,

• Έτσι, εκτός από τις καθαρά ταχυδρομικές υπηρεσίες, όπως είναι η διεκπεραίωση αλληλογραφίας, οι ταχυδρομικές επιταγές, η αποστολή δεμάτων κ.λ.π., απαλλάσσεται από το φόρο και κάθε παρεπόμενη με τις υπηρεσίες παράδοση αγαθών όπως π.χ. η πώληση από τα ΕΛ.ΤΑ. διαφόρων υλικών συσκευασίας (χαρτόνι, σπάγγος, βουλοκέρι κ.λπ.) για την εξυπηρέτηση των αποστολέων ταχυδρομικών δεμάτων. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι δεν απαλλάσσονται οι υπηρεσίες ταχυμεταφοράς (ΕΛ.ΤΑ. courier Α.Ε.) καθώς και η προμήθεια που εισπράττουν τα ΕΛ.ΤΑ. από επιχειρήσεις όπως η ΔΕΗ ή ο ΟΤΕ για την είσπραξη λογαριασμών, ως είσπραξη απαιτήσεων τρίτων (εξαιρείται ρητά της απαλλαγής και με την περίπτωση κε’).
• Σχετικές εγκύκλιοι: Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987, ΠΟΛ.   1273/1990 (κοινοποίηση Γνωμοδότησης ΝΣΚ (ατομική) 10/1990), ΠΟΛ.  1166/1999.

β) οι δραστηριότητες των εθνικών δικτύων Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, με εξαίρεση τις δραστηριότητες εμπορικού χαρακτήρα

• Με τη διάταξη αυτή απαλλάσσονται από το φόρο οι δραστηριότητες των εθνικών δικτύων Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, με εξαίρεση τις δραστηριότητες εμπορικού χαρακτήρα. Επομένως, οι εμπορικού χαρακτήρα δραστηριότητες της Ραδιοφωνίας και της Τηλεόρασης, όπως είναι π.χ. ο τομέας της εμπορικής διαφήμισης, δικαιώματα εκπομπών κ.λ.π., τα έσοδα που πραγματοποιούν τα ιδιωτικά δίκτυα ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, υπάγονται κανονικά στο ΦΠΑ. (Εγκύκλιος Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987)

γ) Οι ανταποδοτικές εισφορές που επιβάλλουν οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων – Ο.Ε.Β. – (Ειδικοί Οργανισμοί, ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ) στα μέλη τους για την παροχή αρδευτικού ύδατος και οι λοιπές παροχές που συνδέονται άμεσα με τις πράξεις αυτές.

• Η απαλλαγή ισχύει για τις ανταποδοτικές εισφορές που επιβάλλουν οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων Ο.Ε.Β. (Ειδικοί Οργανισμοί, ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ) στα μέλη τους για την παροχή αρδευτικού ύδατος και τις λοιπές παροχές που συνδέονται άμεσα με τις πράξεις αυτές. Η ανωτέρω απαλλαγή εφαρμόζεται και για την παράδοση αρδευτικού ύδατος από Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΛ. 1242/2011).

δ) η παροχή υπηρεσιών νοσοκομειακής και ιατρικής περίθαλψης και διάγνωσης, καθώς και οι στενά συνδεόμενες με αυτές παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, που ενεργούνται από οργανισμούς δημοσίου δικαίου

Με τις υπηρεσίες αυτές εξομοιώνονται και οι υπηρεσίες που παρέχονται στις εγκαταστάσεις θεραπευτικών λουτρών και ιαματικών πηγών.

Η εν λόγω απαλλαγή ισχύει και για λοιπούς οργανισμούς, με την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω οργανισμοί:

i. δεν έχουν ως σκοπό τη συστηματική επιδίωξη του κέρδους, τα ενδεχόμενα δε κέρδη τους δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να διανέμονται αλλά να διατίθενται για τη διατήρηση ή τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών,

ii. η διοίκηση και διαχείριση των εν λόγω οργανισμών πρέπει να ασκείται από πρόσωπα που δεν έχουν, είτε αυτά τα ίδια είτε μέσω τρίτων προσώπων, άμεσο ή έμμεσο συμφέρον από τα αποτελέσματα της εκμετάλλευσης των σχετικών δραστηριοτήτων,

iii. οι απαλλαγές δεν πρέπει να δημιουργούν κίνδυνο στρέβλωσης των όρων του ανταγωνισμού,

• Ως στενά συνδεόμενες, με τις υπηρεσίες νοσοκομειακής και ιατρικής περίθαλψης και διάγνωσης, παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, νοούνται μόνον αυτές που αποτελούν ένα απαραίτητο στάδιο της διαδικασίας παροχής των υπηρεσιών αυτών για να επιτευχθούν οι θεραπευτικοί και νοσηλευτικοί σκοποί και λογικά εντάσσονται στο πλαίσιο της παροχής τους, όπως φάρμακα, ορθοπεδικά προσθετικά, νοσοκομειακά αναλώσιμα, παροχή κλίνης και τροφής στους ασθενείς. Αντιθέτως, έσοδα των εν λόγω οργανισμών από τυχόν τηλεφωνική εξυπηρέτηση, εκμίσθωση συσκευών τηλεόρασης, προς τους ασθενείς και τους συνοδούς τους, επίσης έσοδα από πράξεις μεσολάβησης, εκμίσθωσης μηχανημάτων, ερευνητικών εργασιών, κλπ, δεν εμπίπτουν στην απαλλαγή και φορολογούνται με τον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ (Εγκύκλιοι ΠΟΛ. 1220/1991, ΠΟΛ. 1100/2010).

• Η απαλλαγή καλύπτει και τις Δημόσιες Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας (Μ.Η.Ν.) που λειτουργούν εντός νοσοκομείων και κλινικών, στην περίπτωση που πρόκειται για οργανισμούς δημοσίου δικαίου, καθώς και για οργανισμούς ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικούς που πληρούν και τις λοιπές προϋποθέσεις των διατάξεων αυτών, ενώ δεν εφαρμόζεται η σχετική απαλλαγή στην περίπτωση προσώπων ιδιωτικού δικαίου με δραστηριότητα κερδοσκοπική. Σημειώνεται πως τα ανωτέρω δεν αφορούν τις αυτοτελείς ιδιωτικές Μ.Η.Ν. οι οποίες εμπίπτουν στην περίπτωση ε΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 22 του Κώδικα ΦΠΑ περί υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας  (Εγκύκλιος ΠΟΛ. 1178/2018).
• Απαλλάσσονται από το φόρο και οι υπηρεσίες που παρέχονται στις εγκαταστάσεις θεραπευτικών λουτρών και ιαματικών πηγών, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που αναφέρονται στην ανωτέρω παράγραφο 1 (δημόσιοι οργανισμοί ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου) – (Εγκύκλιος ΠΟΛ.1100/2010).

Εξ αντιδιαστολής, με τα παραπάνω, η παροχή υπηρεσιών νοσοκομειακής και ιατρικής περίθαλψης και διάγνωσης, καθώς και οι στενά συνδεόμενες με αυτές παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών από κερδοσκοπικού χαρακτήρα πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, υπάγονται στο φόρο με τον κανονικό συντελεστή Φ.Π.Α. (24%).

ε) οι παροχές ιατρικής περίθαλψης, οι οποίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της άσκησης ιατρικών επαγγελμάτων, καθώς και οι παροχές υπηρεσιών από ψυχολόγους, μαίες, νοσοκόμους, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτές.

• Η απαλλαγή αυτή καλύπτει την παροχή ιατρικών υπηρεσιών με σκοπό τη διάγνωση, περίθαλψη, πρόληψη και στο μέτρο του δυνατού θεραπεία ασθενειών ή ανωμαλιών της υγείας του ανθρώπου, οι οποίες πραγματοποιούνται από ιατρούς ή οδοντιάτρους στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ανεξάρτητα από τη νομική μορφή του παρέχοντος (φυσικό ή νομικό πρόσωπο), με την προϋπόθεση ότι τα νομικά πρόσωπα αναγνωρίζονται από το Υπουργείο Υγείας ως φορείς παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (Π.Φ.Υ.). Έτσι υπάγονται στην ανωτέρω διάταξη και απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ οι ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται από φυσικά πρόσωπα ιατρούς όλων των ειδικοτήτων και οδοντιάτρους στα ιδιωτικά τους ιατρεία και οδοντιατρεία, από ιδιωτικά πολυιατρεία και πολυοδοντιατρεία, ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια και ιδιωτικά εργαστήρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης (Εγκύκλιος ΠΟΛ. 1100/2010).
• Απαλλάσσονται, επίσης, οι ιατρικές πράξεις που διενεργούνται σε αυτοτελείς ιδιωτικές Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας (Μ.Η.Ν.) και αποσκοπούν στη διάγνωση, περίθαλψη, πρόληψη και στο μέτρο του δυνατού θεραπεία ασθενειών ή ανωμαλιών της υγείας του ανθρώπου. (Εγκύκλιος ΠΟΛ. 1178/2018).
• Αναφορικά με την απαλλαγή της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας από τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.) βλέπε την εγκύκλιο ΠΟΛ. 1234/2011.
• Απαλλάσσονται επίσης οι ψυχολόγοι στους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια άσκησης του επαγγέλματος τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες ενώ επισημαίνεται ότι η απαλλαγή ισχύει και για τα νομικά πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες ψυχολογίας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από ψυχολόγους, οι οποίοι πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις – δηλ. τους έχει χορηγηθεί άδεια άσκησης επαγγέλματος. (Εγκύκλιος ΠΟΛ. 1017/2001)
• Απαλλάσσονται επίσης οι υπηρεσίες που παρέχονται από  μαίες, νοσοκόμους, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτές (Εγκύκλιοι ΠΟΛ. 1100/2010 και ΠΟΛ. 1183/2010).

Εξ αντιδιαστολής, ιατρικές υπηρεσίες που γίνονται για λόγους αισθητικής, οι οποίες δεν αποσκοπούν στην θεραπεία ασθένειας ή στην αποκατάσταση της υγείας, υπάγονται στο φόρο με τον κανονικό συντελεστή (24%) (Εγκύκλιοι ΠΟΛ. 1100/2010 και ΠΟΛ. 1178/2018).

στ) η παροχή υπηρεσιών από οδοντοτεχνίτες, καθώς και η παράδοση ειδών οδοντικής προσθετικής που ενεργείται από τους οδοντογιατρούς και τους οδοντοτεχνίτες,

• Σχετική Εγκύκλιος: ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987

ζ) η παράδοση ανθρώπινων οργάνων, ανθρώπινου αίματος και ανθρώπινου γάλακτος,

• Η απαλλαγή αυτή αφορά τόσο τα φυσικά ανθρώπινα όργανα, όσο και τα τεχνητά, εφόσον τα τελευταία παραδίδονται από νοσοκομεία ή κλινικές. Επίσης, αναφορικά με το ανθρώπινο αίμα, η απαλλαγή αφορά τόσο την παράδοση του αυτούσιου αίματος, όσο και τα προϊόντα της επεξεργασίας αυτού (π.χ. πλάσμα αίματος κ.λπ.).
• Σχετική Εγκύκλιος: ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987

η) η παροχή υπηρεσιών από σωματεία ή ενώσεις προσώπων προς τα μέλη τους, τα οποία μέλη ασκούν δραστηριότητα απαλλασσόμενη από το φόρο ή μη υποκείμενη στο φόρο, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές είναι άμεσα αναγκαίες για την άσκηση της δραστηριότητας αυτής και παρέχονται έναντι συνεισφοράς στα κοινά έξοδα,

• Σχετικές Εγκύκλιοι: ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 και ΠΟΛ. 1043/8-2-1996

θ) η παροχή υπηρεσιών και η παράδοση αγαθών που συνδέονται στενά με την κοινωνική πρόνοια και ασφάλιση, καθώς και την προστασία των παιδιών και των νέων, που πραγματοποιούνται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ή άλλους οργανισμούς ή ιδρύματα, αναγνωρισμένα από το κράτος,

• Σχετικές εγκύκλιοι: ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1156/1997, ΠΟΛ. 1142/2010 και ΠΟΛ. 1234/2011

ι) η μεταφορά ασθενών ή τραυματιών με οχήματα ειδικά κατασκευασμένα ή διαρρυθμισμένα για το σκοπό αυτόν, εφόσον για την άσκηση της δραστηριότητας αυτής έχει δοθεί έγκριση από την αρμόδια δημόσια αρχή,

ια) [Καταργήθηκε].

ιβ. η παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης γενικά και οι στενά συνδεόμενες με αυτή παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, που παρέχονται από δημόσια εκπαιδευτήρια ή από άλλα πρόσωπα αναγνωρισμένα από την, κατά περίπτωση, αρμόδια αρχή.

Δηλαδή, απαλλάσσεται η παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης, στις οποίες περιλαμβάνονται η προσχολική εκπαίδευση, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια (πανεπιστημιακή) εκπαίδευση, η ειδική εκπαίδευση, καθώς και η επαγγελματική εκπαίδευση, επιμόρφωση ή επανακατάρτιση και παρέχονται από πρόσωπα που είναι αναγνωρισμένα από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας ή από το Υπουργείο Πολιτισμού ή από οποιαδήποτε άλλη αρμόδια αρχή κατά περίπτωση (ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 & ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1282/1992).

Διευκρινίζεται, ότι στην περίπτωση που δεν απαιτείται από το νόμο άδεια της αρμόδιας αρχής για τη λειτουργία ενός φορέα εκπαίδευσης ή όταν δεν καθορίζεται από το νόμο αρμόδια αρχή για την αναγνώριση ενός φορέα ως παρέχοντος ή όχι εκπαίδευση, αρμόδιος να κρίνει με βάση τα πραγματικά περιστατικά, εάν συντρέχει ή όχι περίπτωση απαλλαγής του από το Φ.Π.Α., είναι ο προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. (ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1071/1995).

Επιπλέον, απαλλάσσονται από το φόρο:

• οι επιχειρήσεις διδασκαλίας ξένων γλωσσών που είναι γνωστές με διάφορους τίτλους, π.χ. ινστιτούτο ξένων γλωσσών, σχολή ξένων γλωσσών (ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987)
• τα εξέταστρα που καταβάλλουν οι εξεταζόμενοι για την απόκτηση τίτλου γλωσσομάθειας στους εξουσιοδοτημένους – εξεταστικούς φορείς, καθώς και τα επί μέρους ποσά που οι τελευταίοι λαμβάνουν για τις υπηρεσίες που παρέχουν οι πιστοποιούντες φορείς (πανεπιστήμια ή άλλα πρόσωπα), ανάλογα με τις υπογραφείσες μεταξύ τους συμβάσεις. Η ανωτέρω απαλλαγή ισχύει και στην περίπτωση που οι συμβάσεις διενέργειας εξετάσεων υπογράφονται μεταξύ των εξεταστικών φορέων και των εκπροσώπων των πιστοποιούντων φορέων που είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα, με τις ίδιες προϋποθέσεις – υποχρεώσεις που αναφέρονται ανωτέρω. Η απαλλαγή ισχύει επίσης και για άλλα πρόσωπα στα οποία οι εξεταστικοί φορείς αναθέτουν τη διενέργεια των εξετάσεων, εν όλω ή εν μέρει, με τις ίδιες προϋποθέσεις – υποχρεώσεις που αναφέρονται ανωτέρω (ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1137/2006).
• οι υπηρεσίες μεταφοράς, σίτισης, στέγασης  μαθητών που συνδέονται στενά με την εκπαίδευση, δηλαδή όταν παρέχονται από εκπαιδευτήρια και βρεφονηπιακούς σταθμούς (ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 και ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1056/2002)
• κάθε εκπαίδευση στους Η/Υ ανεξάρτητα από το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται, εφόσον η εκπαίδευση αυτή στοχεύει στη μετάδοση γνώσεων γενικά σε θέματα Η/Υ και όχι στον χειρισμό και τη λειτουργία συγκεκριμένων Η/Υ, που συνδέεται με την πώληση αυτών (ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1041/2004).
• οι υπηρεσίες εκπαίδευσης, τόσο σε πρακτικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο, που παρέχονται από τις Σχολές Οδηγών και τα Κέντρα Θεωρητικής Εκπαίδευσης προς υποψήφιους οδηγούς για την απόκτηση μόνο επαγγελματικών διπλωμάτων οδήγησης (ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1131/2008)
• Οι υπηρεσίες εκπαίδευσης που παρέχονται και από τρίτο πρόσωπο φυσικό ή νομικό, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα, όταν η υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος ανατίθεται από τον οργανωτή στο τρίτο αυτό πρόσωπο, ανεξάρτητα αν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιδοτείται ή όχι από άλλο φορέα (ΕΔΥΟ ΠΟΛ 1285/1998)

Εξ αντιδιαστολής, υπάγονται στο φόρο με τον κανονικό συντελεστή Φ.Π.Α. 24% οι εξής υπηρεσίες:

• παροχή εξειδικευμένων γνώσεων ή εμπειριών ερασιτεχνικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα, όπως π.χ. οι σχολές οδηγών («ερασιτεχνικό δίπλωμα»), σχολές αδυνατίσματος, σχολές ερασιτεχνών ζωγράφων και φωτογράφων, οι σχολές ιππασίας, κολύμβησης, σκι, γουιν-σέρφινγκ (ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 και ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1131/2008)
• οι μεμονωμένες υπηρεσίες προς τους πιστοποιούντες ή τους εξεταστικούς φορείς, για την απόκτηση τίτλου γλωσσομάθειας όπως υπηρεσίες διάθεσης αιθουσών, γραμματειακής υποστήριξης, ασφάλειας, διαφήμισης κλπ., χωρίς να εμπλέκονται ενεργά στην υλοποίηση των εξετάσεων (ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1137/2006)
• Οι επιμέρους εργασίες που αφορούν την οργάνωση του εκπαιδευτικού προγράμματος (π.χ. εξεύρεση αιθουσών διδασκαλίας κ.λ.π.) υπάγονται στο ΦΠΑ. (ΕΔΥΟ ΠΟΛ 1285/1998)

ιγ) η παράδοση ιδιαίτερων μαθημάτων όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης,

• Πρέπει να εξετάζεται αν τα ιδιαίτερα μαθήματα αφορούν υπηρεσίες εκπαίδευσης ή απόκτηση ερασιτεχνικών, ψυχαγωγικών κ.λπ. γνώσεων ή εμπειριών, οπότε οι υπηρεσίες αυτές δεν πρέπει να απαλλάσσονται από το φόρο (βλ. σχετικά ανωτέρω περ. ιβ’). Επισημαίνεται ότι η απαλλαγή αυτή παρέχεται ανεξάρτητα αν η παράδοση των ιδιαίτερων μαθημάτων γίνεται από οργανωμένες επιχειρήσεις – φροντιστήρια στις αίθουσές τους ή στο σπίτι (Σχετική η ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987)

ιδ) η παροχή υπηρεσιών που συνδέεται στενά με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή, από νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα σε πρόσωπα που ασχολούνται με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή,

• Με τη διάταξη αυτή, από το φόρο απαλλάσσονται μόνο οι υπηρεσίες που συνδέονται στενά με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή, οι οποίες  παρέχονται από αθλητικά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (αθλητικά σωματεία κ.λπ.) σε πρόσωπα που ασχολούνται με τον αθλητισμό ή τη σωματική αγωγή. Σημειώνεται ωστόσο πως δεν απαλλάσσονται ταυτόσημες πράξεις από τα προαναφερόμενα νομικά πρόσωπα  οι οποίες ανταγωνίζονται άμεσα τις πράξεις εμπορικών επιχειρήσεων που υπάγονται στο φόρο (π.χ. αθλητικές εκδηλώσεις από σωματείο με εισιτήριο, παροχή υπηρεσιών έναντι καταβολής αμοιβής υπό μορφή συνδρομής των γυμναζόμενων προσώπων – μελών, ανεξάρτητα αν η αμοιβή – συνδρομή καταβάλλεται περιοδικά ή εφάπαξ κ.λπ.).

• Σχετικές Εγκύκλιοι: ΕΔΥΟ  Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 και ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1156/1997

ιε) η παροχή υπηρεσιών και η στενά συνδεόμενη με αυτές παράδοση αγαθών προς τα μέλη τους, έναντι καταβολής συνδρομής, από μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα και οργανισμούς, που επιδιώκουν στα πλαίσια του συλλογικού τους συμφέροντος σκοπούς πολιτικούς, συνδικαλιστικούς, θρησκευτικούς, φιλοσοφικούς, φιλανθρωπικούς ή εθνικούς εφόσον δεν οδηγούν σε στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού,

• Θα πρέπει να διερευνάται η πλήρωση της προϋπόθεσης της μη στρέβλωσης των όρων του ανταγωνισμού, με την έννοια ότι, οι ίδιες πράξεις εάν πραγματοποιούντο από υποκειμένους στο φόρο θα συνιστούσαν οικονομική δραστηριότητα και θα υπάγονταν σε ΦΠΑ. Περαιτέρω, η μη υπαγωγή στο ΦΠΑ τέτοιων δραστηριοτήτων στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και δημιουργεί ανισότητες ως προς τη φορολογική μεταχείριση των υποκειμένων στο φόρο που επιδιώκουν σκοπούς κερδοσκοπικούς για όμοιες πράξεις ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1156/1997).
• Σχετικές Εγκύκλιοι: ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987 και ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1156/1997

ιστ) η παροχή υπηρεσιών πολιτιστικής ή μορφωτικής φύσης και η στενά συνδεόμενη με αυτές παράδοση αγαθών, από νομικά πρόσωπα ή άλλους οργανισμούς ή ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία λειτουργούν νόμιμα και έχουν σκοπούς πολιτιστικούς ή μορφωτικούς, εφόσον δεν οδηγούν σε στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού. Στις υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνονται ιδίως οι παρεχόμενες σε επισκέπτες μουσείων, μνημείων, αρχαιολογικών ή άλλων παρόμοιων χώρων, καθώς και η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, εκθέσεων και διαλέξεων,

• Αναφέρεται ενδεικτικά ότι, στις υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνονται κυρίως οι παρεχόμενες σε επισκέπτες μουσείων, μνημείων, αρχαιολογικών και άλλων παρόμοιων χώρων, καθώς και η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, εκθέσεων και διαλέξεων. Όπως αναλύθηκε και στην προηγούμενη περίπτωση, με τις διατάξεις αυτές καθίσταται σαφές ότι εξαιρούνται από την απαλλαγή οι πράξεις εκείνες οι οποίες οδηγούν σε στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού. Κατά τα λοιπά, όσον αφορά τις πράξεις που εμπίπτουν στις εν λόγω απαλλακτικές διατάξεις, ισχύουν οι οδηγίες που έχουν δοθεί με τις ΕΔΥΟ Π.4336/3162/Εγκ.10/10.7.1987, ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1282/1992 και ΕΔΥΟ ΠΟΛ. 1156/1997
• Αναφορικά με τις απαλλαγές που αφορούν σε παροχές υπηρεσιών και παραδόσεις αγαθών από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων –  βλέπε την Εγκύκλιο ΠΟΛ. 1057/2011.

ιζ) η διάθεση προσωπικού από νομικά πρόσωπα θρησκευτικού ή φιλοσοφικού χαρακτήρα, για τις δραστηριότητες που αναφέρονται στις περιπτώσεις δ΄, θ ΄και ιβ΄ της παραγράφου αυτής, με σκοπό την πνευματική αρωγή και ανάπτυξη,

ιη) η παροχή υπηρεσιών και η παράδοση αγαθών από τα πρόσωπα που αναφέρονται στις περιπτώσεις δ΄, θ΄, ιβ΄, ιδ΄, ιε΄ και ιστ΄ της παραγράφου αυτής, με την ευκαιρία εκδηλώσεων που οργανώνονται από αυτά για την οικονομική τους ενίσχυση.

• Σχετική είναι η AYO Π.6786/640/07.10.1986, με την οποία προβλέπεται ότι για την χορήγηση της απαλλαγής αυτής πρέπει να υποβληθεί αίτηση, στον Προϊστάμενο της οικείας ΔΟΥ που έχουν την έδρα τους τα δικαιούχα της απαλλαγής πρόσωπα. Στην αίτηση και την αντίστοιχη έγκριση του Προϊσταμένου αναγράφεται, κατά περίπτωση, το είδος των υπηρεσιών, καθώς και το είδος και η ποσότητα των αγαθών, των οποίων ζητείται η απαλλαγή από το φόρο. Ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. εγκρίνει την απαλλαγή μετά από έλεγχο ότι συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις του νόμου (νομότυπος σύσταση, επιδιωκόμενος σκοπός κ.τ.λ.). Επίσης με την